De jaarcyclus als ademproces van de aarde

Eerste voordracht Dornach, paaszaterdag, 31 maart 1923  — 13

De kringloop van het jaar als ademhalingsproces van de aarde en de daarmee verbonden jaarfeesten. Winterzonnewende, inademing: geboorte van Jezus. Egyptische en Chaldeeuwse mysteriën. Pasen, begin van de uitademing. De bepaling van de paasdatum. Sint-Jansfeest: uitademing. Michaëlsfeest: begin van de inademing. Michaëls strijd met de draak. Het Michaëlsfeest op 29 september.

Tweede voordracht Eerste paasdag, 1 april 1923  — 25

De betekenis van de paasgedachte. Paulus. De ademhaling van de aarde. Kersttijd: inademing. De chtonische mysteriën. Maankrachten en ahrimanische krachten in de winterse aarde. Sint-Janstijd: uitademing. Het onderaardse en het bovenaardse. Pasen: het mysterie van Golgotha. SintJansgedachte tegenpool van de kerstgedachte, Michaëlsgedachte tegenpool van de paasgedachte. Het feest van Michaël als herfstfeest.

Derde voordracht Tweede paasdag, 2 april 1923  — 40

Het meebeleven van de loop van het jaar in vroeger tijden. Middeleeuwen: paasgedachte, grafl egging en opstanding. Scholastiek. Moderne wetenschap als resultaat van de scholastiek. Toekomst: vernieuwing van het maatschappelijk leven door de Michaëlsgedachte. De elementaire wezens in de kringloop van het jaar. Het herkennen van de drieslag in al het leven.

Vierde voordracht 7 april 1923  — 53

Midzomer- en midwinterfeesten in het verre verleden en hun samenhang met de mysteriën. Zomer: reidansen, poëzie en muziek. Beleving van het ik. De kosmische betekenis van vogelzang. Winter: raadsels oplossen, ruimtelijke en plastische vormgeving. Beleving van de menselijke gestalte.

Vijfde voordracht 8 april 1923  — 67

Het meebeleven van de kringloop van het jaar in de oude mysteriën. Midzomer: goddelijk-morele verlichting. Herfst: waarnemen. Winter: bezonnenheid. Lente: boetedoening. Inzicht in de natuur, inzicht in de geest. Openbaring van het niet-spirituele in de natuurwetenschap. De vernieuwing van het Michaëlsfeest tot een feest van zielemoed.

Leven met het jaar in vier kosmische imaginaties

Eerste voordracht Dornach, 5 oktober 1923  — 83

De imaginatie van Michaël. De ijzer-spreuk, een wegwijzer in het astrale licht. Sulfurisering in de zomer, meteorisering in de herfst. Het illusiespel van Ahriman en de tegenkracht van het meteoorijzer. Natuurbewustzijn en zelfbewustzijn. De vergeestelijking van het ijzer tot het zwaard van Michaël.

Tweede voordracht 6 oktober 1923  — 97

De imaginatie van Kerstmis. De aarde gezien vanuit de kosmos: een kwikzilverdruppel. Sulfur-, mercurius- en zoutprocessen in de vier elementen van de aarde en in de jaargetijden. Asvorming. Zon- en maankrachten in de winter. De imaginatie van de moeder met het kind.

Derde voordracht 7 oktober 1923  — 114

De imaginatie van Pasen. Metamorfosen van kalk. Hoop en illusies van de ahrimanische en de luciferische wezens. Hun voorbijgaande werking in de natuur, hun gevaar voor de mens. Tussen Lucifer en Ahriman: Christus. Het geheim van de genezende krachten in de natuur. De paascultus. Rafaël met de mercuriusstaf. Christus als Therapeut.

Vierde voordracht 12 oktober 1923  — 129

De imaginatie van Sint-Jan. Het geestelijke in de slapende natuur. Kosmische wil beneden, kosmische intelligentie boven. Het ernstige gelaat van Uriël. De verwevenheid van natuur en moraliteit. Geestelijke vader, stoff elijke moeder, zoon. De Sint-Jansimaginatie. De mysteriën van de hoogten, van de diepten en van het midden.

Vijfde voordracht 13 oktober 1923  — 141

De samenwerking van de vier aartsengelen in het jaarverloop. Tref ende woorden uit Goethes Faust. De tweeledige werking van de aartsengelen: in de natuur en in het innerlijk van de mens. Het doorgeven van de ‘gouden emmers’. Uriël: gedachtekracht. Rafaël: genezing. Gabriël: voeding. Mi chaël: bewegingskracht. De wintermaanden als poort voor de afdalende zielen.

Nawoord en aantekeningen Nawoord (Jan Diek van Mansvelt)  — 159

Aantekeningen bij De kringloop van het jaar  — 183

Aantekeningen bij het nawoord  — 199 Aanvullende literatuur  — 203 Levensoverzicht  — 205 Rudolf Steiner / Werken en voordrachten  — 209

Kleurafbeeldingen  — na blz. 80

Rudolf Steiner schildert in deze voordrachten de kringloop van het jaar als een etherisch ademproces van de aarde.

De aarde ademt in de winter in en in de zomer uit. Bewust of onbewust heeft de mens aan de grote beweging van de jaargetijden deel. Zo doet de aarde zich kennen als een levend organisme, waarachter geestelijke wezens schuilgaan – niet alleen de verschillende natuurgeesten, maar ook aartsengelwezens.

Vier van deze aartsengelen zijn verbonden met de vier grote jaarfeesten, respectievelijk Gabriël met Kerstmis, Rafaël met Pasen, Uriël met Sint-Jan en Michaël met het Michaëlsfeest zelf. In grootse beelden schildert Rudolf Steiner hun werkzaamheid door het jaar heen.

Het persoonlijke en stimulerende nawoord is van Jan Diek van Mansvelt, die in de mensheid een nieuwe verhouding tot de aarde ziet ontstaan.